Een groeilamp is in tegenstelling tot wat de meesten denken, niet zomaar fel kunstlicht. Als je binnen wiet gaat kweken, moet je de zon nabootsen. Zowel qua intensiteit als qua kleur of spectrum van het licht. Wietplanten genieten van een beetje zon, maar hun behoeftes veranderen met de levensloop.
Welke Groeilamp voor welke Fase bij Wiet?
Als je binnen wiet gaat kweken heb je een lamp nodig. Maar welk type verlichting kies je dan? Ten eerste moet je goed kijken naar de levensfase van je plantjes. Een jonge plant heeft namelijk heel ander licht nodig dan een wietplant die bijna rijp voor de oogst is. Dat heeft te maken met drie factoren: de intensiteit van de lamp, de warmte die daarbij vrijkomt en het spectrum. Met spectrum bedoelen we de kleur. Hieronder behandelen we eerst de traditionele manier.
Ontkiemen
Zolang er nog geen worteltje uit je wietzaden groeit, hoef je geen licht te geven. Zaden ontkiemen in volledige duisternis (dat gebeurt in de natuur immers in de aarde).
Net ontkiemd (zaadlobben)
Als een wietzaadje openbarst, drukken twee ronde blaadjes de schil van het zaadje open. Die eerste blaadjes kunnen wel een beetje licht gebruiken, maar meer dan indirect zonlicht hebben ze niet nodig. Daarom kun je ontkiemen op een warme vensterbank bijvoorbeeld. Toch adviseren wij om te ontkiemen in meer stabiele omstandigheden. Door de grote temperatuurverschillen op de vensterbank creëer je direct een stressvolle omgeving voor het zaadje. Daarom kun je beter ontkiemen in de schaduw. Zodra de blaadjes het zaadje openduwen, verplaats je haar dan onder een speciale lamp.
Zaailingen (jonge wietplanten)
Als een wietplantje de eerste gekartelde blaadjes heeft, wordt het tijd om ze meer licht te geven dan een waterig voorjaarszonnetje kan bieden. Op de vensterbank is het dan niet meer voldoende licht. Als je de jonge wietplant toch op de vensterbank laat staan, wordt ze lang en slungelig omdat de arme plant gaat reiken of strekken richting het licht om er maar meer van op te vangen. Professionals zetten zaailingen direct na ontkiemen in een propagator; een soort bak waar je meerdere jonge plantjes in kwijt kunt. Gebruik hier een CFL-groeilamp (Compact Fluorescent Light); dat ziet eruit als een soort spaarlamp met een blauwachtig licht.
Groeifase (vegetatieve fase)
Op het moment dat je wietplant een volwaardig vijf-, zeven- of negen-vingerig blad heeft ontwikkeld, mag de plant worden verpot in de uiteindelijke pot. Hoe groter de pot, des te beter de wortels kunnen ontwikkelen en des te groter de plant kan worden. Kies dan gelijk een goed gedraineerde pot, zodat je later niet in de problemen komt met overwateren. Een volwassen wietplant mag je onder een HID-armatuur zetten met daarin een MH-lamp (Metal Halide). Die straalt een koeler licht uit dat het helle licht nabootst van de zon die loodrecht aan de hemel staat. MH-lampen zijn zeer geschikt voor de groeifase van je wietplant.
Hang de lamp op 10% van het vermogen in centimeter. Dus een 400 Watt lamp hang je op 40 centimeter hoogte boven de wietplant. Het meestgebruikte lichtschema is 18 uur licht en 6 uur duisternis.
Bloeifase
Waar autoflower wiet geleidelijk over gaat in de bloeifase, zal je dit moeten forceren bij foto periodieke planten. Dat doe je door de nachten langer te maken. Een veelgebruikt lichtschema om dat voor elkaar te krijgen is het 12 uur licht, 12 uur donker schema. Houd dit vol gedurende de rest van de bloei. Op het moment dat je dit doet, doe je er goed aan om de MH-lamp te vervangen voor een ander exemplaar met hetzelfde vermogen. Een HPS-groeilamp (High Pressure Sodium) heeft een warm getint licht, dat zeer geschikt is om wiet onder te kweken tijdens de bloeifase. Die warmere tint is vergelijkbaar met de zon lager aan de horizon in de herfst.
Drogen en curen
Na de oogst mag je de wiet te drogen hangen in complete duisternis in een goed geventileerde ruimte. Die duisternis is essentieel om te voorkomen dat THC wordt omgezet in CBN. Daardoor verliest je wiet dus aan potentie. Lees alles over drogen en curen in deze blog.
Kweken met LED-Groeilamp
Hierboven beschreven we de traditionele methode met HPS- en MH-lampen. Als alternatief kun je ook met een LED-groeilamp kweken. Daar zijn ook mega goede resultaten mee te behalen, mits je op een aantal zaken led (excuses voor de woordgrap).
Zorg dat de diodes in je LED-paneel geschikt zijn om mee te kweken. Dat klinkt als voordehandliggend, maar niet ieder LED-paneel is geschikt als groeilamp. Koop je eerste kweeklamp dus niet bij Alibaba ofzo, maar bij een growshop of tuincentrum.
Hoe krachtiger de lamp, hoe hoger de opbrengst. Uit een onderzoek van Fluence en OutCo blijkt dat 560W LED-paneel 556 gram per vierkante meter verse wiet kon genereren, terwijl een 1000 Watt lamp verantwoordelijk was voor 775 gram. Ter vergelijk: een 1000 Watt HPS-lamp kon 615 gram wiet produceren [1].
Ook bij LED zit er verschil in de groeifase en bloeifase. Tijdens de groei doet wiet het beter onder een blauw getint LED-paneel. Tijdens de bloei hebben de dames baat bij een rood getint licht. Dat lossen sommige fabrikanten van LED-kweeklampen op door diodes met een verschillend spectrum te installeren. De luxe LED-groeilamp kun je met een schakelaartje switchen tussen groei- en bloei. Dan gaat er tijdens de groei dan andere combinatie van lampjes branden dan tijdens de bloei. Lang niet ieder LED-paneel is uitgerust met deze feature. Kijk daar dus goed naar.
Over Watt, Lux, Lumen, PAR en Spectrum
Nu het technische gedeelte van een groeilamp. Er zijn een aantal specificaties verbonden aan lampen die handig zijn om te weten als je een lamp gaat kopen. Laten we ze even puntsgewijs behandelen, zodat je weet hoe die specificaties aan elkaar zijn gerelateerd.
Watt
De simpelste eerst. Watt (W) is de eenheid voor het vermogen van de lamp. Het zegt niets over de hoeveelheid licht, tenzij je twee dezelfde lampen met elkaar vergelijkt. Een 600 Watt HPS groeilamp geeft meer licht dan een exemplaar van 400 Watt. Watt is energie (Joule) per tijdseenheid (seconde).
Lumen
Nu komen we bij een maat waar je als kweker wel iets mee kunt. Lumen (lm) is de maat voor de totale hoeveelheid licht die een lamp of andere lichtbron in alle richtingen uitstraalt. Maar er is één valkuil bij het kijken naar lumen. Lumen is namelijk gebaseerd op de gevoeligheid van het menselijk oog, niet op de gevoeligheid van planten. Lumen vertelt dus maar een deel van het verhaal. De hoeveelheid lumen staat vaak, zoniet altijd aangegeven op de verpakking van een lamp. Maar als je een groeilamp koopt, speelt ook de kleur, of het spectrum van dat licht een belangrijke rol.
Spectrum
Het menselijk oog is het meest gevoelig voor groen licht. Dat komt omdat er in ons netvlies (normaal gesproken) naast lichtgevoelige staafjes een drietal verschillende kleurgevoelige kegeltjes zitten. Die drie kegeltjes zijn het meest gevoelig voor rood, groen en blauw, waardoor we in kleur kunnen zien. “Meest” gevoelig inderdaad, want onze ogen zijn geen digitale instrumenten die aan/uit meten. Daarom zit er een overlap in onze kegeltjes.
Licht heeft naast een intensiteit ook een golflengte (kleur). Bij 550 nanometer worden alle drie onze kegeltjes het meeste geactiveerd. Daardoor is dit groene licht super fel voor onze ogen.
Maar wat heeft het oog nou weer te maken met wiet kweken? Nou, lumen is, zoals eerder gezegd, gebaseerd op het menselijk oog. Daardoor is de hoeveelheid licht die een lamp uitstraalt (lumen) afhankelijk van de kleur (spectrum). Een voorbeeld. Een groene lamp van 1 Watt bij 550 nanometer (nm) geeft 683 lumen af. Maar als we 1 Watt op een oranje lampje zetten van 650 nm, dan straalt het lampje maar 73 lumen uit!
Planten hebben ook een soort van “kegeltjes” in hun bladeren. Maar die lichtgevoelige pigmenten zijn heel anders geëvolueerd dan die units op een menselijk netvlies. Bovendien heeft een plant er veel meer dan drie. Om het simpel te houden vertellen we je over enkele meest voorkomende pigmenten in wiet:
- Chlorofyl a
- Chlorofyl b
- ϐ- caroteen
Chlorofyl a en b komen het meeste voor en geven je plant een groene kleur, omdat andere kleuren (golflengten) worden geabsorbeerd door de plant. Wat overblijft is groen en daardoor weerkaatsen planten groen licht. Maar er zijn tekenen uit onderzoek van NASA dat planten ook iets doen met groen licht. Wat het precies doet, is niet bekend. Om die reden zie je dan ook nooit een groen LED-paneel boven een wietplant, maar een felroze die bestaat uit blauwe en rode LEDjes.
Lux
Een betere maat om licht te meten is lux (lx). Dat is de eenheid van verlichtingssterkte die vertelt hoeveel licht van een standaardmaat er op een oppervlak valt op 1 meter afstand. Om je een idee te geven van de verlichtingssterkte van een paar alledaagse ruimtes: nacht bij volle maan is 0,1 lux. Indirect zonlicht 10.000 tot 20.000 lux. Direct zonlicht tot wel 130.000 lux. 1 lux is 1 candela, loodrecht op een oppervlak 1 meter van de lichtbron.
Als we een lamp uitkiezen die de zon moet nabootsen om wiet te kunnen kweken, moeten we dus denken aan een lamp die tot 130.000 lux kan opbrengen. Alleen staat dit nooit aangegeven op een lamp. Dat komt omdat lux niets vertelt over de lamp, maar over de hoeveelheid licht op de plant. Welke maat kunnen we dan wel gebruiken voor het uitkiezen en installeren van een groeilamp?
PAR
Bij de Photosynthetically Active Radiation afgekort tot PAR, meten we de hoeveelheid instraling van licht die daadwerkelijk bijdraagt aan de fotosynthese van de plant. De eenheid van PAR is PPFD of µmol/m2/sec. Voor de groeifase is 300 tot 400 µmol/m2/sec optimaal en voor de bloeifase 600 – 1500 µmol/m2/sec. En dat zijn wel waarden die je terugziet bij de aanschaf van LED-groeilampen.
De Beste Groeilamp?
Omdat er veel geld gemoeid gaat met het kweken van wiet, wil je natuurlijk het onderste uit de kan halen tegen de laagste energiekosten. Hoe zorg je nou dat je de beste performance uit een groeilamp haalt tegen lage energiekosten?
Daarover zijn verschillende ideeën. Zo zijn er kwekers die hun lampen 24 uur laten branden tijdens de groeifase of over de hele levensduur bij autoflower wiet. Zij zeggen dat ze daardoor meer opbrengst krijgen die je tegen de hogere energierekening weg kunt strepen. Anderen gebruiken LED in combinatie met HID kweeklampen om het hele spectrum te pakken waar wiet gevoelig voor is.
In de grafiek hieronder zie je enkele gekleurde lijnen lopen. HPS en MH lampen zijn gasontladingslampen (HID) die beide net even anders werken. Doordat ze gevuld zijn met bepaalde gassen en een gloeidraad hebben van een andere legering, geven ze een ander schijnsel dat oranje-achtig is bij HPS lampen en blauwachtig bij MH lampen. Die kleur ontstaat door een interactie van verschillende stoffen in de lamp. En om die reden worden dat soort lampen ook wel breed-spectrum lampen genoemd. LED daarentegen geeft maar licht in één specifiek deel van het spectrum. Daarom worden ze ook wel narrowband lichtbronnen genoemd. LED-lampen moeten voor het kweken van wiet of wat voor planten dan ook altijd bestaan uit meerdere LED’s (diodes), met verschillende kleuren. Het liefst blauw en rood, maar er zijn onderzoeken waaruit blijkt dat onzichtbaar licht ook bij kan dragen aan een verbeterde groei. Daarover later meer.
Misschien valt het je op dat er een groot gat zit tussen rode en blauwe LED’s, maar dat planten wel gevoelig zijn voor dat licht (groene lijn). Dat komt door andere pigmenten (kegeltjes) dan chlorofyl. Anthocyanen bijvoorbeeld, absorberen groen licht, waardoor ze er rood, blauw en paars uitzien. Om die reden worden paarse strains, die veel van die stoffen bevatten ook daadwerkelijk paars tijdens de bloeifase als door kou het chlorofyl uit het blad verdwijnt.
LED en HPS Groeilampen Combineren
Er zijn dan ook kwekers die LED combineren met bijvoorbeeld een HPS-lamp. Het is een beetje afhankelijk van je kweekruimte en de hoeveelheid planten die je erin hebt staan of dit inderdaad rendabel is. Maar in Nederland is het houden van meer dan 5 planten strafbaar. Al helemaal onder een professionele opstelling. In sommige Amerikaanse staten (en binnenkort ook in Duitsland) kweken professionele growers onder soortgelijke opstellingen. Een veel gebruikte configuratie is bijvoorbeeld 4 HID armaturen op iedere LED-lamp.
Toch zegt dit helemaal niks. 4 op 1. Wat voor lampen? Hoe hoog hangen die professionele kwekers hun lampen? En wat voor spectrum LED’s gebruiken ze? Het is aannemelijk dat het antwoord op deze vragen een goed bewaakt geheim is. In dat soort kwekerijen gaan miljoenen, zo niet miljarden geld om. En de concurrentie is moordend op die industriële schaal. Iedere 5% winst maakt daarom het verschil met de concurrent.
Advies voor de thuiskweker
Wat jij het beste kunt doen als thuiskweker in Nederland met 1 tot 5 planten? Op de korte termijn (1 of 2 jaar) is een investering in een HID armatuur met HPS en MH lampen goedkoper in de aanschaf. De elektriciteitskosten zijn dan te overzien. Wil je echter een investering voor de lange termijn? Dan moet je zeker kiezen voor een LED-paneel. Die mogen dan (veel) duurder zijn in de aanschaf, maar een moderne LED-groeilamp is effectiever in het instralen van je planten, geeft meer licht in het spectrum waar een plant wat aan heeft en heeft daardoor een fors lager vermogen, waardoor de energierekening lager is en ook de warmteproductie minder is.
Maar let op! Wiet kweken is in Nederland niet toegestaan. Het houden van maximaal 5 planten wordt vaak gedoogd, waardoor je geen strafblad krijgt, maar als er aanwijzingen zijn dat het om professionele kweek gaat (verkoop), dan krijg je zelfs een boete en wordt je in sommige gevallen je huis uitgezet door de verhuurder of gemeente. Zelfs als je 1 wietplant hebt. Professionele kweek kan voor verschillende agenten en rechters verschillende dingen betekenen. Daarom willen we je alleen vertellen dat het kweken van wiet, met wat voor verlichting dan ook, niet legaal is. Eigen risico dus.
De Rol van Onzichtbaar Licht bij Wiet Kweken
Het spectrum bestaat uit veel meer kleuren dan rood, groen en blauw. Alleen kunnen wij niets zien buiten een mengeling van die kleuren. Misschien komen de termen infrarood en ultraviolet je bekend voor. Dat zijn voorbeelden van dat onzichtbare licht die net buiten het bereik van je ogen vallen. Maar planten zijn daar wel gevoelig voor.
Infrarood Licht en Wiet Kweken
Phytochroom is een pigment in bladeren dat gevoelig is voor diep rood en infrarood. Het schijnt de wietplant een versterkt signaal te geven om over te gaan in de bloeifase. Te veel infrarood wordt gevoeld als warmtestraling. Daardoor kunnen planten strekken, verkleuren en uiteindelijk verbranden (wat eigenlijk verwelken is, maar zo noemen we het eenmaal).§
UV Licht bij Wiet Kweken
UV-licht bestaat weer uit diverse golflengtes. Hoe korter de golflengte, hoe makkelijker het door verschillende dingen heen kan stralen. Door je huid bijvoorbeeld. Om die reden zijn de kortste UV-stralen (UV-C) schadelijk voor je huid, maar ook voor de cellen van (wiet)planten. Ze gaan dwars door de beschermende laag heen en veroorzaken levensgevaarlijke mutaties waar je lichaam niets mee kan. UV-C wordt volledig tegengehouden door de ozonlaag in de atmosfeer. UV-B daarentegen, komt in geringe hoeveelheden wel door de ozonlaag heen. Ongeveer 1 tot 5 % van een zonnestraal bestaat uit UV-B licht. Voor ons is dat dé bron van vitamine D, maar tegelijkertijd ook van huidkanker. Die balans is cruciaal voor onze gezondheid. Te veel en te lang UV-B en we worden ziek. Te kort en niet intens genoeg en we maken geen vitamine D aan. Dan is er nog laag energiek UV-A licht. Dat komt veel voor in zonlicht. Ook bij planten is er een balans tussen te veel en te weinig UV straling [2]. Er zijn voorzichtige aanwijzingen dat ultraviolet licht kan bijdragen aan een verbeterde harsproductie, hogere percentages aan THC en een betere bescherming tegen ziektes en plagen.
UV-lamp installeren dan? Nou, er zijn ook nadelen van UV-lampen bij wietplanten. Te veel UV-licht kan de groei beperken waardoor de planten klein blijven. Bovendien moet je goed uitkijken welke smaak UV-licht de lamp geeft. UV-C brengt ook schade aan je planten toe. Ook heeft welke UV-lamp dan ook te weinig toegevoegde waarde; het kost meer energie om ze aan te zetten dan de extra productie aan wiet die het zou opleveren. Verder zijn er aanwijzingen dat het percentage CBD juist afneemt als je een UV-groeilamp op je plant schijnt. Daarvoor is echter meer onderzoek nodig. Om welke soort UV gaat het? Hoe lang staan ze aan en wat is de intensiteit van de lamp? Dat soort vragen kunnen alleen worden beantwoord met gedegen onderzoek.
Bronnen:
- [1] Justice, A. “The Experiment: Light Intensity Impact on Yield and Secondary Metabolites” Fluence, OutCo. 2018]
- [2] Lydon, J; Teramura A.H; Coffman C.B. “UV-B RADIATION EFFECTS ON PHOTOSYNTHESIS, GROWTH and CANNABINOID PRODUCTION OF TWO Cannabis sativa CHEMOTYPES” Photochemistry and Photobiology, aug. 1987.